رفلاکس معده چیست؟

ریفلاکس معده (در اصطلاح عامیانه رفلاکس) دومین بیماری گوارشی شایع است. این بیماری در میان مردم به نام ترش کردن معده شناخته می‌شود. رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که محتویات معده (شیره معده حاوی اسید) به مری باز می‌گردد. رفلاکس معده معمولا باعث سوزش سینه می‌شود. این احساس از معده به داخل قفسه سینه یا گلو می‌رود که معمولا به عنوان سوزش سر دل شناخته شده است.

رفلاکس معده چگونه اتفاق می‌افتد؟

غذایی که می‌خوریم از طریق مری وارد معده می‌شود. هضم غذا در معده توسط اسید و شیره معده آغاز می‌شود. دیواره معده به دلیل پوشش مناسب، در مقابل تماس مداوم با اسید و شیره معده و اثرات مخرب آنها مقاوم است. بالعکس دیواره مری به دلیل نداشتن پوشش مناسب، دفاع مناسبی هم در برابر این عوامل ندارد. در حالت طبیعی دریچه‌ای به نام دریچه مری بین مری و معده قرار دارد که اجازه می‌دهد غذا از مری وارد معده شود. ولی از بازگشت غذا و شیره معده به مری جلوگیری می‌کند.

گر دریچه مری وظیفه خود را به درستی انجام ندهد، یعنی به خوبی بسته نشود یا بی‌موقع باز شود، اسید و شیره معده به داخل مری بر می‌گردند. همان‌طور که قبلاً ذکر شد دیواره مری در برابر اسید و شیره معده آسیب‌پذیر است. بنابراین در شرایطی که دریچه مری کار خود را به درستی انجام ندهد؛ بازگشت اسید و شیره معده به داخل مری باعث آزردگی مری می‌شود.

علائم رفلاکس معده

برخی علائم مشترک در بین افرادی که دچار رفلاکس معده هستند:

ترش کردن؛ یعنی احساس بازگشت مایع تلخ یا ترش از معده به دهان

احساس سوزش در قفسه سینه (سوزش سر دل). معمولا بعد از غذا خوردن؛ ممکن است در شب بدتر باشد

درد قفسه سینه

مشکل بلعیدن

احساس یک توده در گلو

بعضی بیماران مبتلا به رفلاکس ممکن است علائم دیگری هم داشته باشند. این نشانه‌ها عبارت‌اند از:

درد در زیر جناغ سینه

گیر کردن غذا

حالت تهوع یا استفراغ (به خصوص هنگام صبح)

باد گلو و آروغ زدن‌های مکرر

جمع شدن بیش از حد بزاق در دهان و سرفه‌های مکرر بدون علت

تلخ شدن دهان و برگشت آب و مواد غذایی از معده به دهان

بوی بد دهان

مشکلات تنفسی

مهم‌ترین این عوارض شامل چه مواردی می‌شود؟

نخست ایجاد جراحت در مری است، به طوری که محتویات معده به علت خاصیت اسیدی می‌تواند موجب آسیب به سلول‌ها شود. جدار معده دارای ساز و کارهای دفاعی متعددی برای جلوگیری از صدمه اسیدی است، ولی جدار مری چنین خاصیتی ندارد و تماس مداوم اسید با آن می‌تواند به جراحت‌هایی در مخاط مری منجر ‌شود که به آن ورم انتهای مری یا ازوفاژیک می‌گویند. جراحت‌های حاصل از برگشت اسید به مری در صورت درمان نشدن پیشرفت می‌کند و ممکن است به زخم در مری منجر شود.

عارضه دیگر، تنگی مری و گیر کردن غذا در مری است. بروز زخم و جراحت در مری ممکن است موجب تنگی انتهای مری شود و عبور غذا را با مشکل مواجه کند. این عارضه اغلب در ریفلاکس‌های شدید و طولانی مدت ایجاد می‌شود

تغییر ماهیت بافت انتهای مری نیز از عوارض دیگر است. در اثر تحریک مداوم اسید در مری، سلول‌های مخاط مری ممکن است تغییر ماهیت دهند و به اصطلاح مری بارت ایجاد شود که برای بروز سرطان مری بسیار مستعد است و مهم‌ترین عارضه نیز ایجاد سرطان مری است که در نهایت بعد از سال‌ها ریفلاکس و ایجاد بارت در مری احتمال بروز سرطان مری در فرد افزایش می‌یابد.

1.بیش از حد نخورید :

وعده های غذایی بزرگ،ابتدا معده شما سپس شکم شما را بزرگ میکند و به اسفنکتر، مری پایین تر فشار وارد میکند که این موضوع میتواند منجر به ترش کردن معده شود. در عوض این کار را امتحان کنید:

هر روز به جای سه وعده غذایی بزرگ شش وعده غذایی کوچکتر داشته باشید. این کار کمک میکند تا معده تان را بیش از حد پر نکنید و از تولید بیش از اندازه اسید معده جلوگیری کنید. سه وعده غذایی کوچک و سه میان وعده هم میتواند گزینه خوبی باشد و به معده تان فشار وارد نکند.

2.کمی ارام تر غذا بخورید:

زمانی که ما خیلی سریع غذا میخوریم، هضم آن برای دستگاه گوارش سخت تر میشود که میزان ابتلا به ترش کردن معده را افزایش میدهد. برخی از راه های کمک به کاهش سرعت غذا خوردن :

1-بین هر لقمه قاشق یا چنگال تان را زمین بگذارید.

2-قبل از بلعیدن ، غذایتان را کاملا بجویید. برای جویدن هر لقمه حداقل تا بیست بشمارید.

3-لقمه های کوچک تر بردارید.

3.غذا های که باعث ترش کردن میشود را نخورید:

دلایلی وجود دارد که چرا برخی از غذا ها موجب ترش کردن میشود:

1. وقتی معده اسید بسیار زیادی تولید میکند.

2.هنگامی که اسفنکتر تحتانی مری تحت فشار قرار میگیرد.

برخی از مواد غذایی که احتمال ترش کردن معده را افزایش میدهند ، عبارتند از :

غذا های سرخ شده

گوشت با چربی بالا

سس

فراورده های لبنی پر چرب

شکلات

نوشیدنی های مانند نوشابه ، قهوه، چای، شیر کاکائو

غذا های ادویه دار

مرکبات و آب میوه های مثل پرتقال و گریپ فروت و محصولات حاوی گوجه فرنگی

4.بیرون غذا های خام و فست فود نخورید:

مهم است که در رستوران ها غذا نخورید و تا حد ممکن این کار را در خانه انجام دهید. شما باید بدانید که حاوی چه مواد غذایی است و از نحوه آماده سازی آن مطلع باشید. زمانی که در رستوران هستید چه گزینه های را میتوانید انتخاب کنید:

• گوشت سفید
• گوشت لخم
• ساندویچ بوقلمون
• گوشت چرخ کرده یا غذا های کبابی
• سبزیجات بخار پز شده
• سیب زمینی پخته شده با سس سالاد کم چرب
• دسر های سبک
• نوشابه و نوشیدنی های گازدار

غذا خوردن در رستوران های چینی ، مکزیکی یا ایتالیایی ممکن است سخت تر باشد زیرا حاوی ادویه ها و ترکیباتی است که بیشتر باعث ترش کردن معده میشود.

5.بلافاصله  و سریع بعد از غذا خوردن ، نخوابید:

دراز کشیدن با یک شکم پر میتواند فشار بیشتری را بر اسفنکتر تحتانی وارد کند و احتمال رفلکس معده را افزایش میدهد. راه های برای جلوگیری از این عملکرد:

• حداقل دو الی سه ساعت بعد از غذا بخوابید.
• از خوردن هله هوله در آخر شب اجتناب کنید.
• اگر میخواهید که یک وعده غذایی بزرگ و کاملتر داشته باشید ناهار را به جای شام انتخاب کنید.

با رعایت کردن این نکات و توجه به ساعت غذاخوردن و استراحت از حاد شدن این مشکل جلوگیری کنید.

پرهیزهای غذایی تاثیر بسیار زیادی در درمان رفلاکس دارد.از خوردن غذاهای سرخ کردنی و فست فود و خیلی داغ و خیلی سرد و نوشیدنی های گازدار خودداری کنید.و چیزهایی که در اثر تجربه خود میدانید باعث رفلاکس میشود را استفاده نکنید.